Evrenin sadece insanoğlu için yaratıldığını düşünememek sorgulayan beyinlerin, “Güneş Sistemi dışında başka bir yerde yaşam olabilir mi?” sorusunu kaçınılmaz hale getirmiştir. İşte astrobiyolojinin sahneye çıktığı an da tam burası.
Astrobiyoloji; astronomi,kimya, biyoloji ve hatta jeoloji meteoroloji gibi dalları barındıran ve uzaydaki yaşam varlığının araştıran mutlidisipliner bir alandır. Egzobiyoloji olarak da bilinir. Evrende yaşam izi sürme çabalarını sürdüren bu heyecan verici disipline bir göz atalım.
İlk olarak,Astrobiyoloji, araştırmacılara “Yaşam nasıl başladı?”, “Evrenin başka bir yerinde de başlamış olabilir mi?”,” Bu nasıl olabilir?” sorularını sorma fırsatı sundu. Bu sorular birçok “iz sürücü” yöntemle desteklenen araştırmalara yol açtı. Mesela bunlardan birisi olan ötegezegenlerin keşfi, bu gezegenlerin atmosfer tabakalarının incelendiğinde oksijen ve metan gibi kimyasal bileşenlerin varlığını yani biyolojik etkinliğin varlığına işaret etmişti. Tabiki bunları yaparken yeterli deney materyali için gözler Dünya’nın da üstündeydi. Dünya üzerinde extrem koşullarda yaşayan organizmaları inceleyerek evrende yaşamın çeşitliliği kısmen öngörülebilir. Okyanusun derinliğinde, yüksek radyasyonlu ortamlarda veya volkanların yakınlarında yaşayan organizmalar, yaşamın çeşitli dayanıklılıkları hakkında fikir verdi.
Elbette bu disiplinin en heyecan verici kısmı, insanoğlunun gelecekteki uzay kolonileşmesi oldu. Başka bir gezegende veya uyduda yaşam fikri, yaşamın sürdürülebilirliği için gerekli kaynakları, koşulları düzenlemek için sebep oluyor. Satürn’ün uydularından olan Enceladus ve Jüpiter’in uydusu Europa gibi gök cisimlerinde su altı okyanusların keşfi de bu dinamik alanın bir parçası. Birçok uzay misyonu da bu okyanusların derinliklerinde yaşam belirtisi aramak üzerine kurulmuş durumda. Ayrıca araştırmacılar, kuyruklu yıldızlardan ve meteoritlerden elde edilen örnekleri inceleyerek bir organik madde arayışı içerisinde de bulunuyorlar. Buna “biyogösterge” denir ve yaşam izlerini ararken kullanılan bir tekniktir. Diğer tekniklere de biraz göz atabiliriz:
Spektroskopi: Gezegenlerin atmosferlerinden ve yıldızların ışık spektrumlarından elde edilen veriler, elektromanyetik radyasonun dalga boylarını analiz eden Spektroskopi yöntemi ile işlevsel hale gelir. Bu sayede karbondioksit, su buharı, metan ve amonyak gibi bileşikler tespit edilebilir.
Geçmiş Fotometrisi: Bir gezegenin bir yıldızın yakınından geçerken oluşan ışık düşüşlerini analiz ederek gezegenin varlığı hakkında bilgi verir. Yıldızın parlaklığındaki düşüş, gezegenin ne kadarlık kısmının yıldızın önünden geçtiğini söyler. Eğer periyodik bir tekrarlama varsa, gezegenin yörüngesi ve boyutu bilinebilir.
Radyal Hız Yöntemi: Bir gezegen, bir yıldızın etrafında dolandıkça, yıldız da gezegenin kütleçekimi ile sallanır ve bu sallantılar yıldızın ışığında küçük kaymalara sebep olur. Bu kaymalar tespit edildiğinde de gezegenin kütlesi ve yörüngesi hakkında fikir sağlar.
Ve tabiki bir de uzaktan algılama ile çalılılır, yani teleskop ve diğer gözlem araçları.
Büyük çalışmalara imza atmış olan Dr. Betül Kaçar ve ekibi, NASA’nın astrobiyoloji programında, filogenetik yöntemler kullanarak DNA’yı yeniden yapılandıracak yeni bir yöntem kullandılar. Elde ettikleri DNA’yı, mikrobiyal genomlar içinde tekrar üreterek yani canlandırarak, çalışma prensibine açıklık getirmektedirler. Ben onlara DNA Frankenstein diyorum. Bu ilerleme ile amaçladıkları şey, canlıların tek hücleri atalarının fenotiplerini canlandırıp uzayda yaşam izi tespiti için kullanmaktır.
Sonuç olarak, astrobiyoloji, yaşamın evrendeki rolünü anlamak için önemli bir mutlidisipliner araştırma alanıdır. Dünya dışında yaşam varlığı sorusuna cevap alabilme ihtimalinin heyecanı ile karşı karşıyayız.
- ^ “Astrobiology[ölü/kırık bağlantı]“. NASA Astrobiology Institute. NASA. January 21, 2008
- ^ “Astrobiology 3 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”. Macmillan Science Library: Space Sciences. 2006.
- https://evrimagaci.org/betul-kacar-kimdir-dnayi-fosil-olarak-kullanarak-dunyanin-erken-tarihini-arastiran-bilim-insani-8022
